We zijn ons niet altijd bewust van onze zintuigen. Wel spelen ze vrijwel altijd een rol. Dat maakt dat je gewaarschuwd wordt: door geur, geluid, iets wat je ziet!
Zintuigen zijn ook verbonden met herinneringen: hoe rook het bij je oma thuis? Wat at je het liefst toen je klein was? Hoe voelde de knuffel van je moeder? Of: hoe klonk het als je ruzie maakte met je broer of zus?
Zintuigen spelen ook een rol bij overlijden en uitvaart. Zet ze bewust in, en geef daarmee richting en betekenis.
Op een sterfbed
– Zien
Kijken is een aspect dat tijdens een sterfbed minder van belang is voor de persoon die komt te overlijden. Wel kun je zelf je ogen de kost geven. Wat zie je? Veranderingen in het lichaam? Veranderingen in het gezicht, de uitdrukking? Het kan je helpen te ervaren of iemand ongemakkelijk is. Overleg dan wat je voor iemand kunt doen.
– Proeven
Een persoon die aan het overlijden is, zal steeds minder willen eten en drinken. Dus hier geldt: luister goed en dring niets op. Soms kan een persoon die gesedeerd is (in slaap gebracht; palliatieve sedatie) ineens wakker worden en heel scherp zijn. Er zijn gevallen bekend van mensen die dan ineens vragen om heel specifieke etenswaren: patat, gebak, chocolademelk. Geef het dan, en geniet er samen van!
– Ruiken
Reuk versterkt in de laatste fase van iemands leven. Let erop als je naar iemand gaat die stervende is, dat je geen parfum draagt, of heel sterk ruikende bloemen vlak bij het bed zet. Tenzij het een geur is waar iemand erg van houdt, maar dan nog is het zaak dit niet té aanwezig te laten zijn. Een enkel drupje olie in een diffuser kan prettig zijn in een ruimte. Kijk goed welke geur, liefst een rustgevende, je dan kiest.
– Horen
We weten dat op laatste momenten het gehoor nog werkt. Blijf rustig praten tegen de stervende. Of luister samen naar favoriete muziek. Praat tegen een stervende en niet óver iemand. Alles doet ertoe. Soms hoor je een reutelend geluid bij de ademhaling. Meestal is dit een onderdeel dat geen last geeft voor de persoon die aan het sterven is. Of je hoort niets. Op het einde kan er best wat tijd tussen twee ademteugen zitten. Als je twijfelt, vraag om raad bij een arts of verpleegkundige.
– Voelen
Lichamelijk contact maken is iets wat we graag doen, ook om steun te geven aan de persoon die aan het sterven is. Toch zul je die persoon op een moment moeten loslaten. Letterlijk en figuurlijk loslaten. Blijf bij je eigen gevoel en waarnemingen. Er zal een moment komen dat je merkt: ‘we laten elkaar los’. Ook zonder de persoon aan te raken kun je stil nabij blijven.
– Zesde zintuig
Een zesde zintuig, ervaringen, kunnen een rol spelen op een sterfbed. Het kan waardevol zijn als je hiervoor openstaat. Ervaar het en ontvang…
Na het overlijden
Ook na een overlijden, in de periode tot aan de uitvaart, en in de voorbereiding naar een uitvaart kun je checken of je alle zintuigen wel aandacht geeft. Hiermee kun je deze periode extra betekenis en herinneringen geven.
– Zien
Wat zet je rondom de overledene? Wil je een mooie foto zien, of juist bloemen en kaarsen?
– Proeven
Emoties gebruiken veel energie. Zorg goed voor elkaar in de uitvaartweek. Biedt iemand soep of een stamppotje aan? Aanvaard het.
– Ruiken
Zet je een diffuser met geurende olie bij de overledene? Smeer je hun eigen bodylotion of spray je zijn of haar favoriete parfum?
– Horen
Welke muziek hoor je in huis tijdens de afscheidsweek? Welke muziek is er op de uitvaart te horen?
– Voelen
Aanraken van een overledene mag! Aai iemands hand, geef een kus. Ga erbij zitten. Nu kan het nog. Heb je zelf een knuffel nodig, of juist rust en afstand?
– Zesde zintuig
Sta open voor ervaringen. Omarm je emoties. Wees niet bang.
heeft elke letter
een kleur, muziek een geur,
kun je een smaak zien?
haiku n103
Dit artikel verscheen eerder in het magazine 'Jouw gevoel'