Als iemand van wie je houdt stervende is, dan is dat een intense periode in je leven die een grote impact heeft. Het is ook een tijd die niet terugkomt. Een tijd die je niet kunt overdoen. Hoe kun je een dierbare werkelijk nabij zijn in die laatste dagen en uren?
Het Landelijk Expertisecentrum Sterven biedt handreikingen en overwegingen die wederzijdse nabijheid mogelijk maken in deze kostbare en wezenlijke periode van het leven:
- Zorg voor een opgeruimde, schone kamer: een ‘gewijde’ omgeving.
- Dring geen eten meer op. Het lichaam heeft het simpelweg niet meer nodig. Bevochtig slechts de lippen met water of ijs.
- Soms wachten stervenden op de komst van een familielid of vriend. Informeer betekenisvolle anderen, die misschien wel van ver moeten komen.
- Als de stervende meer en meer naar binnen keert, neemt de behoefte aan fysiek contact af.
- Zit rustig aan het bed. Je voelt zelf vaak wel aan wanneer je iets meer afstand moet nemen.
- Laat de stervende, zo mogelijk, in zijn geliefde houding liggen. Dit vermindert angst.
- Angst en onrust horen bij het sterfbed. Het helpt als je daarop voorbereid bent.
- Reuk en gehoor blijven langdurig scherp. Wees voorzichtig met sterke bloemengeuren of parfum en harde geluiden.
'Het is de stervende die zijn moment kiest om het leven los te laten...'
- Als het sterven nabij is, kan de stervende onaangenaam gaan ruiken. Veraangenaam de omgeving met etherische oliën of plaats een schoteltje met koffie (oude wijsheid); dat absorbeert de geur.
- Vertel de stervende wat hij voor je heeft betekend en geef uiting aan jouw liefde en dankbaarheid.
- Als je aan het sterfbed waakt, lees desgewenst (voor) uit heilige geschriften, uit poëzie, een dichtbundel of een sprookjesboek.
- Mediteer, neurie of spreek een gebed of mantra uit bij de stervende als dat voor jou en de stervende gepast is. Of nodig een geestelijke uit voor het uitvoeren van specifieke geloofsrituelen.
- Soms duurt het zó lang, dat je wilt dat het voorbij is. Je kunt je daarna schuldig voelen om die gedachte. Het is echter een normale en begrijpelijke reactie op een situatie die veel van je vergt.
- Rondom een sterven kunnen zich subtiele ervaringen en gewaarwordingen voordoen. Koester deze ervaringen, die niet zelden een onuitwisbare indruk achterlaten.
- Zorg goed voor jezelf, neem regelmatig een pauze en deel jouw vragen en eventuele zorgen met zorgverleners of anderen.
- Als je dierbare sterft en je bent er, na uren of dagen van waken, niet bij, troost je met de gedachte dat het de stervende is die zijn moment kiest om het leven los te laten.
Landelijk Expertisecentrum Sterven
www.landelijkexpertisecentrumsterven.nl
Dit artikel verscheen eerder in het liefde voor het leven magazine.