De dag van het afscheid brengt veel keuzes met zich mee. Het plannen vraagt veel energie. Ook als je vooraf niets geregeld hebt, neem je tijd. Dit hoeft echt niet in een paar uur.
Bewaren tot de uitvaart
Welke kleding mag jouw dierbare aan? Waar mag hij of zij bewaard worden? Dit zijn enkele vragen die spelen op de dag van overlijden. Het lichaam van je dierbare moet immers bewaard worden tot de dag van de uitvaart. Dat is maximaal op de zesde werkdag na overlijden. Tot die tijd mag je:
- Thuis opgebaard worden
- In een uitvaartcentrum, in een kamer waar je 24 uur per dag bij mag
- In een koele ruimte, en dan kun je op afspraak langskomen
Het bewaren mag met behulp van een koeling, thanatopraxie, opbaren op graszoden, opbaren met de biosac. Aan deze keuzes zitten ook weer inhoudelijke en financiële effecten. Informeer jezelf en stel alle vragen die je hebt.
Cremeren of begraven?
Of iemand begraven wordt of gecremeerd, kan ingeven zijn door geloof, familietradities, land van herkomst, kosten, leeftijd van overlijden, angst voor vuur, of nog andere overwegingen. Waar je wordt gecremeerd of begraven is vrij – dit hangt niet af van je woonplaats of de plek waar je overleden bent. In elk crematorium ben je welkom. En op de meeste begraafplaatsen ook.
Cremeren
Crematoria zijn er in diverse vormen en in Noord-Holland is er een ruime keuze. Ga je voor traditie, nieuw, kleinschalig of berekend op grote aantallen? Bij crematoria zijn er vaak meerdere aula’s om de afscheidsviering in te houden. Groot of kleiner, binnen of buiten. Soms kun je ook in de koffiekamer/grand café een informeel afscheid houden. Wat zijn de kosten? Maak een afspraak voor een rondleiding, vraag naar de mogelijkheden en informeer jezelf.
Begraven
Begraafplaatsen zijn er meer dan je denkt. Juist omdat je niet gehouden bent aan je eigen woonplaats. Er zijn algemene begraafplaatsen, plaatsen specifiek per geloofsovertuiging, natuurbegraafplaatsen. Elk met eigen regels en voorschriften. En de kosten per begraafplaats lopen uiteen. Meestal kunnen er in een graf 2 of 3 overledenen begraven worden.
Kies je voor een algemeen graf, dan is dat voor maximaal 10 jaar. En wordt er begraven op volgorde van overlijden. Je hebt geen zeggenschap wie er bij jou in het graf komt, vandaar ‘algemeen’ graf. De ruimte voor een grafsteen/monument deel je ook. Na 10 jaar wordt het graf ‘geruimd’ en komt het vrij voor nieuwe personen. De overblijfselen worden dan in een gezamenlijk graf bewaard. Bij een particulier of familiegraf, heb je wel de mogelijkheid de termijn te verlengen. Denk eraan dat je niet alleen betaalt voor het begraven zelf (open en sluiten van het graf), maar ook voor de grafrechten (voor 10,15 of 20 jaar) en voor het onderhoud van de begraafplaats (gelijk aantal jaren aan keuze grafrecht). En dan zijn er de kosten voor een grafsteen/monument. Daarnaast dienen jouw nabestaanden jouw graf te onderhouden. Een natuurbegraafplaats heeft weer heel andere regels en termijnen. De prijzen lijken hoger, maar de termijn is ook langer. Er zijn vaak voorschriften voor het gebruik van kisten of manden en voor de kleding die een overledene aan heeft. Een grafsteen mag meestal niet, wel een houten schijf die vergaat. En je krijgt GPS-coordinaten van de ligplaats.
Condoleren en bijeenkomst
De condoleance en de afscheidsbijeenkomst/dienst/samenzijn, kunnen in het crematorium of op locatie van de begraafplaats plaatsvinden. Dat is niet verplicht. Er zijn heel uiteenlopende redenen om dit wel of niet te doen. En het is goed om voor jezelf de keuzes en consequenties op een rij te zetten en te weten waarom je een keuze maakt. Je kunt elke locatie bedenken en navraag doen of het afscheid hier mag. Chateau Marquette Heemskerk, Vrij Zijn theater Alkmaar, Cultuurkoepel Heiloo, Wijkboerderij Vondellaan en The Fallon Alkmaar geven duidelijk aan dat zij openstaan voor een afscheid. Condoleren en/of een bijeenkomst mogen ook thuis georganiseerd worden.
Grote(re) uitvaarten kun je opsplitsen in meerdere bijeenkomsten. Een openbaar gedeelte en een privé-gedeelte. Bij elk onderdeel van de uitvaartweek kun je bepalen wie je uitnodigt. Stap voor stap maak je samen een plan.
De volgorde van deze bijeenkomsten is vrij: wil je eerst herdenken en het leven vieren en dan een intiem afscheid? Of andersom?
Voor de inhoud van de dienst nemen we de tijd. Wat past er bij jullie; in plaats van ‘hoe hoort het.’ Wat zijn de grote lijnen, de rode draad, en waar vinden we bijzondere details. En er komt een draaiboek, zodat iedereen weet hoe de dag eruit ziet. Uiteraard kunnen er omstandigheden zijn, in de samenleving, omwille van gezondheid, weersomstandigheden, tijdelijke regels, waardoor wensen niet nageleefd kunnen worden: dan gaan we op zoek naar een alternatief, een zijweg, een nieuwe mogelijkheid.
Resomeren
Resomeren is alkalische hydrolyse (wettelijk toegestaan in Nederland na een wetswijziging), dat wil zeggen dat het lichaam (+180 graden) ontbonden wordt in een waterige oplossing van kaliumhydroxide. Overblijfselen zijn zo teer dat ze makkelijk vermalen worden tot poeder, vergelijkbaar met de as van een crematie. De overblijvende vloeistof kan na neutralisatie met zuur door het riool worden gespoeld.
Cryomeren
Bij cryomeren (in Nederland niet toegestaan) wordt het lichaam gevriesdroogd. 10 dagen gekoeld (-18 graden celsius), en dan gedompeld in vloeibare stikstof (-196 graden). Door blootstelling aan trillingen valt het uiteen tot een poeder. Dit wordt in een biologisch afbreekbare kist geplaatst in de grond, waar het binnen 6-12 maanden compost wordt.
Ter beschikking stellen aan de wetenschap
Ter beschikking stellen aan de wetenschap moet je vooraf zelf vastleggen bij een ziekenhuis. Het geeft je geen zekerheid. Zorg voor alternatief & bijbehorend budget. Je lichaam wordt heel snel opgehaald – besef dit goed – en bespreek met je naasten. Je kunt wel een herdenking/afscheidsdienst organiseren, alleen zonder kist.
Dit artikel verscheen eerder in het libelle inspiratiemagazine 2o20.