Mijn moeder leerde mij mijn gevoel te volgen en gaf me de ruimte om te leren. Ze zal mijn hele leven bij me zijn. Tot mijn 21e jaar was ze fysiek altijd aanwezig – we woonden bij elkaar in verschillende gezinssamenstellingen. Daarna zat ze altijd in mijn hart. Periodes waren we weer meer bij elkaar. En na haar overlijden in 2021 is ze in energie, levenslessen en herinneringen bij me.
Mijn mama leerde mij mijn gevoel te volgen en gaf me levenslessen mee vanaf dat ik heel klein was. Ik mocht keuzes maken die bij mij passen. En ze vertelde mij dat ik - 2 jaar oud - in de box een eigengemaakt liedje zong: Hoera, ik ben ik. Dat gevoel komt steeds weer terug.
Wil je het echt?
Toen ik een paar jaar ouder was en naar school wilde met 6 staarten in mijn haar, zei ze: wil je het echt? Het mag hoor, maar de kinderen zullen je misschien uitlachen. De vrijheid om te ervaren én mogelijke gevolgen benoemen.
Blijf bij jezelf
Ook mijn studiekeuze liet ze helemaal aan mij: kies iets wat bij je past, wat je leuk vindt. Een studie duurt lang en een diploma halen is je doel. Het werd kunstgeschiedenis. Ik ging naar Amsterdam met een briefje van haar in mijn tas: geniet ervan en blijf bij jezelf. Mijn doctoraal diploma heb ik gehaald.
Samen uithuilen
Welke relaties je aangaat, dat is je eigen keuze. Mijn moeder gaf duidelijk aan wanneer ze niet achter mijn keuze stond. Ze gaf me ook mee dat ik altijd bij haar terechtkon wanneer het niet meer ging. En dat deed ik dan ook: ongevraagd een paar weken logeren en uithuilen.
De rust was er
In een van onze gesprekken in het verpleeghuis, waar ze de laatste jaren woonde, zei ze tegen me: ik denk dat we nooit meer ruzie zullen maken. En zo was het. De rust was er. Alles was gezegd, we hoefden niets meer uit te zoeken. Ook zei ze, toen ik verdrietig was voor haar omdat ze niet meer thuis woonde: dat verdriet mag je wel bij mij laten. Toen voelde ik me zo gesteund. Ik was 100% dochter.
Duidelijke lessen
De lessen die ik van mijn moeder kreeg, zijn helder en consequent:
• Zorg goed voor jezelf en wees jezelf
• Blijf altijd leren, jezelf ontwikkelen staat los van leeftijd
• Al ben ik boos op je, ik houd van je
Die lessen zaten altijd al in me verankerd, en na haar overlijden dringen ze zich aan me op. Ze liggen aan de oppervlakte, emotioneren me en geven me warmte.
Rust en ruimte
Na haar overlijden zat ik in de auto en ontving ik een idee. Waar het vandaan kwam? Vanuit haar lessen, dat denk ik. Het ging om zorgen voor mezelf. Wat heb ik nu nodig? Als Nienke, als uitvaartbegeleider? Voor mijzelf, ter ere van mijn moeder, nam ik 74 dagen geen werk aan; ik begeleidde geen uitvaarten.
Mijn moeder overleed in haar 74e levensjaar. En ik heb mezelf 74 dagen gegeven om mijn gevoel de ruimte te geven. Op de golven van mijn gevoel te gaan, zonder dat ik iets hoefde te stroomlijnen, weg te drukken vanwege andere zaken, andere overlijdens, andere families.
Het gaf me rust en ruimte. Ik heb niets gedaan en van alles. Wat op dat moment goed voelde. Ik was thuis en ging onderweg. Ik sprak af met mensen en was ook geregeld alleen. Heb een paar dagen een retraite gedaan, gewandeld. Gehuild, véél geslapen. Wat ik leerde: als het stroomt gaat het goed. Dan is de ene dag zwaarder, een andere dag lichter. Zie je de rijkdom en voel je de pijn, alles mag naast elkaar bestaan.
Na 74 dagen was het niet ‘over’; had ik het verdriet geen ‘plekje gegeven en opgelost'. Wel heb ik mezelf verrijkt. Heb ik mijn gevoel alle ruimte gegeven. Heb ik voor mezelf gezorgd.
Ik schreef een gebed over mijn moeder, Leny Halvemaan, een gedicht waarin mijn gevoel, de lessen en de liefde samenkomen.
Er is paniek in mijn lijf
tranen in mijn ogen
en vrede in mijn hart
en in mijn hele wezen.
Zoveel liefde
tussen ons,
waar ik een leven mee voort kan
Een onuitputtelijke bron
van voelen en weten:
Hoera ik ben ik
De moeder, jij,
die mij mijn basis gaf
en de vrijheid,
en de noodzaak liet zien om mezelf te zijn.
Vanaf het begin,
en weer, en stééds weer.
De moeder die leven gaf,
veiligheid en
liefde
Dit artikel verscheen eerder in het magazine 'Jouw gevoel'